Dankzij deze gistfabriek is ons brood een beetje lekkerder

Toen Jacques van Marken en zijn vrouw Agneta Matthes zagen in welke krotten hun personeel was gehuisvest, besloten ze daar verandering in te brengen. En dat was niet het enige dat ze voor hun mensen deden. In de serie Vernieuwers: de Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek.

 

Er gebeurt van alles op de inpakafdeling van de Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek in Delft. Mannen in witte pakken zijn aan het sjouwen, stapelen, wegen en inpakken. In de genummerde kuipen zit waarschijnlijk gist, dat nog uit de kuip moet worden geschraapt. Daarna wordt het samengeperst in blokken die worden gewogen en verpakt in rieten manden. Dit alles wordt nauwlettend in de gaten gehouden door de man in pak met glimmende schoenen. Hij maakt aantekeningen. Zou hij bijhouden hoeveel manden de fabriekshal verlaten?

VernieuwersWie een blik in de geschiedenis van Nederland werpt, begrijpt meteen waarom we al jaren bovenaan de lijst van meest innovatieve economieën staan. Ook ondernemers droegen daaraan hun steentje bij met creatieve en gewaagde ideeën, die soms onmogelijk leken en dan toch een succes werden. Mede dankzij hen ziet Nederland er nu heel anders uit. Kijk onderaan deze pagina voor andere afleveringen uit de serie.Ingenieur Jacques van Marken is pas vierentwintig jaar oud als hij in 1869 samen met zijn vrouw Agneta Matthes een gistfabriek begint. Hij heeft al even de grote wens een eigen bedrijf te starten. Als het gemopper van bakkers over de dramatisch slechte kwaliteit van het verse gist hem ter ore komt, ruikt hij een kans. Maar hij wil zich natuurlijk wel goed voorbereiden en reist daarom af naar Oostenrijk. Daar hebben ze namelijk net een nieuw gistprocedé ontwikkeld. Hij bezoekt fabrieken en gaat zelfs even in een gistfabriek werken om er de fijne kneepjes van het vak te leren.
Met deze opgedane kennis perfectioneert Van Marken met succes het bakkersgist. Hij begint met vijfendertig man personeel zijn eigen fabriek, de Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek. Tot groot enthousiasme van de bakkers, die hem al snel weten te vinden.

Groot Sociaal hart

Maar Van Marken is niet alleen een vindingrijk ondernemer, hij en zijn vrouw hebben ook een groot sociaal hart. Als ze zien onder welke erbarmelijke omstandigheden hun personeel in sloppen woont, besluit het echtpaar een woonwijk te laten bouwen. Hygiënische arbeiderswoningen in het groen met in het midden een grote vijver: het Agnetapark. Het personeel kan er zelfs boodschappen doen in een speciale winkel. En daar blijft het niet bij. Van Marken regelt loondoorbetaling bij ziekte, hij introduceert een werkdag van acht uur en zet een ziekenfonds én een pensioenfonds op. In totaal bedenkt hij honderdzeven sociale voorzieningen voor zijn personeel. Vaak als eerste ondernemer in Nederland.
De oorspronkelijke fabriek bestaat niet meer en in 1998 wordt het bedrijf, dat dan Koninklijke Gist-Brocades heet, overgenomen door chemiereus DSM. Maar wie nog een kijkje wil nemen het in het idyllische Agnetapark… Dat kan, want het verstilde woonwijkje in Delft bestaat nog steeds. Maar dan zonder de reuring van de fabrieksarbeiders en hun gezinnen.

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.