Het rappe tempo van de Chinese verduurzaming

China werkt er hard aan zijn industrie te verduurzamen. Hoe hard dat gaat, hangt af van naar welke industrie je kijkt. Het land loopt voorop met het produceren van groene energie en elektrische auto’s, maar kampt nog wel met een flink groeiende afvalberg.

Inwoners in de noordelijke provincie Shanxi weten nog goed hoe het vroeger was, toen de bomen er zwart zagen door de steenkoolwinning in het gebied. Zwarte longen, zwart snot en zwarte rochels ophoesten was de gewoonste zaak van de wereld.

Die tijden heeft China inmiddels ver achter zich gelaten. Het land is net als de rest van de wereld sinds de klimaatakkoorden serieuzer begonnen met het verduurzamen van zijn industrieën. China voert de laatste jaren een steeds ambitieuzere agenda. De doelen zijn niet mis: in 2060 wil het land klimaatneutraal zijn.

Er zijn al flinke stappen gezet. China stampte in tien jaar tijd een succesvolle electric vehicle (EV)-sector uit de grond voor elektrische auto’s – eind vorig jaar reden er ruim 20 miljoen exemplaren op de weg – het heeft honderden kleine kolencentrales gesloten, vervuilde gronden schoongemaakt en opgeruimd en het bouwt in het noorden in sneltreinvaart zonneparken. Zo moet in Shanxi over een jaar een energiepark verrijzen ter grootte van honderden voetbalvelden. Het terrein zal met 7,7 miljard dollar aan zonnepanelen en windmolens groene stroom opwekken voor 10 miljoen huishoudens in Peking, buurstad Tianjin en de omringende provincie Hebei.

52 procent van de geproduceerde energie is nu al duurzaam, dat was vorig jaar voor het eerst meer dan wat kolencentrales produceren aan energie. Het aandeel schone energieconsumptie is 26,3 procent van het totale verbruik. Door de versnelde duurzame energieproductie zal naar verwachting de hoeveelheid groene energie in 2030 wereldwijd verdrievoudigen. China’s CO2-uitstoot, met ruim 30% van de wereldwijde uitstoot de grootste mondiale vervuiler, zal in dat geval komend jaar al kunnen dalen. Dat is een stuk eerder dan de uitstootpiek die eerst pas rond 2030 werd voorspeld.

Grauwe dagen

Nergens is de vooruitgang zo merkbaar als aan de luchtkwaliteit. Werd Peking tien jaar terug nog geplaagd door ‘Indiase toestanden’ met weken achtereen waarbij je elke dag het stof van je fiets moest vegen, tegenwoordig komen die grauwe dagen, waarbij je thuis naast de luchtfilter zit, een stuk minder vaak voor. De zware luchtvervuiling met een Particulate Matter (PM) van 2,5, een indicator voor de hoeveelheid fijnstof in de lucht, is met 54 procent gedaald.

‘China loopt wereldwijd voorop’, denkt Tianchen Xu, analist in Beijing bij Economist Intelligence, de consultancy tak van The Economist. ‘De belangrijkste reden is dat het land in staat is geweest om de kosten van de groene transitie naar beneden te brengen. Neem bijvoorbeeld het maken van zonnepanelen; dat kost hier een fractie van wat het kost in de EU of Zuidoost-Azië.’

‘China heeft beleidsmatig een transitie doorgemaakt van concentratie op verlaging van de energieconsumptie naar beperking van CO2-uitstoot’, vertelt Tang Damin, projectmanager klimaat- en energie bij Greenpeace in Beijing. ‘Het politieke klimaat waarbij belangrijke beslissingen top-down kunnen worden genomen, is daarbij natuurlijk een voordeel. Door overheidssteun- en investeringen in cruciale industrieën als de techsector, EV’s en e-commerce konden bedrijven in deze takken van sport een competitief voordeel verwerven.’

Verduurzaming van de industrie gebeurt onder meer door robotisering en digitalisering van veel productieprocessen. Toen ondergetekende dit voorjaar de nieuwe autofabriek bezocht van Volkswagen in Hefei was het opvallend dat in elke loods nog maar een handvol werknemers rondliep. Bij een bezoek een kleine vijf jaar geleden aan de Chinese automaker BYD waren daar nog een stuk meer medewerkers. Maar de automatisering is alweer heel wat verder.

Productie van plastic is ruim 17 procent van het mondiale totaal 

Volgens Xu is het upgraden van bestaande apparatuur echter de belangrijkste manier om maakprocessen te verduurzamen. ‘De overheid is daar zo’n tien jaar geleden mee begonnen om de nadruk op te leggen. Ook dit jaar zijn er enorme subsidies beschikbaar gesteld voor bedrijven om hun machines te vernieuwen naar energiezuiniger en schoner versies.’Dat wil niet zeggen, dat er niets meer te doen is. China bouwt nog steeds nieuwe kolencentrales, hoewel het schonere exemplaren zijn dan hun voorgangers. Zo opende het land afgelopen jaar nog 128 nieuwe, wat het ‘intelligente’ (efficiëntere) kolenmijnen noemt. En de industrie is nog verre van circulair. Zo verbruikt de EV-industrie voorlopig nog meer energie dan het bespaart en is er nog geen recyclingketen voor de batterijen van elektrische auto’s die over een aantal jaar de wereld zullen overspoelen als ze ‘uitgeladen’ zijn.

Afhaal- en bezorgcultuur

Een van de grootste problemen is daarnaast de immer groeiende plasticafvalberg, wat vooral veroorzaakt wordt door de afhaal- en bezorgcultuur, die exponentieel is gegroeid. Anders dan in Nederland hebben veel bedrijven in China geen bedrijfskantine. In combinatie met goedkope arbeidskrachten en gecontroleerde, lage voedselprijzen is het daardoor in de steden heel normaal om elke dag eten en andere boodschappen te laten bezorgen. Ook zijn er in winkelcentra geen equivalenten van bijvoorbeeld een Hema, een Praxis of een Mediamarkt. Elektronica, huishoudspullen, gereedschap; Chinezen bestellen het vrijwel allemaal online bij e-commercegiganten als JD.com en Taobao (Alibaba). Voor nog geen 40 cent ligt een kabeltje dat helemaal van de andere kant van het land moet komen, vergelijkbaar met een afstand van Nederland naar Turkije, binnen twee dagen voor je deur.

Al deze factoren leiden ertoe dat de hoeveelheid gebruikt plastic in de takeaway-industrie en het aantal postpakketjes afgelopen decennium meer dan vertienvoudigde. Vorig jaar lieten Chinezen in totaal 162,5 miljard postpakjes bezorgen, en deden ze zo’n 34 miljard voedselbestellingen. De totale hoeveelheid geproduceerd plastic was in 2023 74.885 miljoen metrische ton, ruim 17 procent van de mondiale plasticproductie.

Ook is de mismatch tussen vraag en aanbod van energie een probleem. Veel duurzame energie komt van de zonnepaneelparken in het noorden, en waterkrachtcentrales in het westen. Terwijl de meeste fabrieken en bedrijven, en daarmee de energievraag, juist in het oosten van het land zitten.

Energievreters

Een van de oplossingen is energietransfer; energie van de ene naar de andere provincie leiden. Maar veel lokale elektriciteitsnetten kunnen daarvoor nu niet genoeg energie opslaan net als in Nederland. Rond Hebei en Beijing wordt gewerkt aan het aanleggen van een beter regionaal net voor opslag en vervoer.

Een andere manier waarop Chinese bedrijven dit probleem tackelen is door een groot deel van hun energievretende cloudcomputing, dataverwerking- en opslag, daar te laten plaatsvinden waar de duurzame energie voorhanden is, zegt Tang. Het is de reden dat veel datacenters in de regio’s Xinjiang en Binnen-Mongolië zitten. In het warme zuiden zou alleen al het koelen van de servers veel meer water en energie kosten. Uit periodiek onderzoek van de VN-organisatie UNDP naar de voortgang in het halen van duurzaamheidsdoelen (SDG’s) door China blijkt ook dat kleine en middelgrote bedrijven nog achterblijven. Kleinere ondernemingen hebben minder financiële draagkracht om te investeren in verduurzaming.

Nu de economische groei in China vertraagt, wordt het volgens Tang een flinke uitdaging voor overheden en bedrijven om milieudoelen te halen. ‘Terwijl de energieconsumptie van voor China cruciale sectoren als ai groeit, moet het land een manier vinden om aan die groeiende vraag te voldoen met duurzame energie als het de emissie-uitstoot onder controle wil houden. Dat betekent significante, zelfs disruptieve hervormingen van het elektriciteitssysteem.’ De projectmanager ziet ook nog een andere uitdaging: ‘Het is jammer dat er geen publiek debat is over wat de bevolking kan bijdragen aan verduurzaming. Consumentengedrag zou veel meer impact kunnen hebben als mensen ook betrokken zouden worden bij bepaalde beleidsbeslissingen hoe specifieke doelen te bereiken. Daar liggen nog kansen.’

Koploper in investeringen in schone energieChina staat op eenzame hoogte als het gaat om investeringen in schone energie. Volgens een rapport van het International Energy Agency (IEA) investeerde het land in 2024 maar liefst 680 miljard dollar. Ter vergelijking: de hele Europese Unie en de Verenigde Staten samen bereikten een vergelijkbaar totaal met respectievelijk 370 miljard en 300 miljard dollar. Deze drie economische grootmachten zijn gezamenlijk goed voor circa 60 procent van de wereldwijde investeringen in schone energie. In China ligt de focus vooral op de snelle groei van drie opkomende industrieën, samen belangrijk voor een duurzame toekomst: de productie van lithiumbatterijen, elektrische voertuigen en zonnecellen.
Lees meer in het volledige IEA-rapport.

Hard op weg om ai-grootmacht te wordenIn 2017 zette China een ambitieuze koers uit: tegen 2030 wil het land de wereldleider zijn op het gebied van kunstmatige intelligentie (ai). De sector moet dan een jaarlijkse bijdrage van 600 miljard dollar leveren aan de Chinese economie. De vooruitgang is best indrukwekkend te noemen. In 2024 telde China zo’n 4.500 ai-bedrijven, wat neerkomt op 15 procent van het wereldwijde totaal, volgens Forbes. Bovendien prijkt het land bovenaan de Nature Index 2024, zowel in het aantal wetenschappelijke ai-publicaties als patenten. De Stanford AI Index Rapport 2024 becijferde dat 61,1 procent van alle ai-patenten wereldwijd door China wordt aangevraagd; nogal een verschil met de 20,9 procent van de Verenigde Staten en al helemaal met de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk samen, die komen uit op 2 procent. Nog zo’n interessant weetje: in 2023 kwamen 61 belangrijke AI-modellen voort uit bedrijven, wetenschappelijke instellingen en startups in de Verenigde Staten. Dit ligt aanzienlijk hoger dan de Europese Unie (21 modellen) en China (15 modellen). Op het gebied van particuliere investeringen laat de VS China dan weer ver achter zich: 67,2 miljard dollar (VS) tegenover de 7,76 miljard dollar van China. Het rapport noemt verschillende Europese landen, zoals Duitsland (1,91 miljard) en Zweden (1,89 miljard), maar geen totaal voor de hele Europese Unie.
Lees hier de Stanford AI Index van 2024
Lees het volledige artikel op Forbes.

Investeert veel in r&d én domineert kritieke technologieënNiet héél verrassend: China investeert meer in onderzoek en ontwikkeling (r&d) dan Europa. In 2023 gaf het land 2,4 procent van zijn bbp uit aan r&d, waarmee het Europa (2,27 procent) achter zich liet. Alleen de Verenigde Staten (3,45 procent), Zuid-Korea (4,81 procent) en Israël (5,6 procent) scoorden hoger. De dominantie van China en de VS in kritieke technologieën (zoals quantum computing en batterijen) is duidelijk: de VS leiden op zeven gebieden, terwijl China er maar liefst 37 beheerst. Europa speelt in deze technologische wedloop geen significante rol. Terugkijkend op de afgelopen twee decennia is China’s opmars indrukwekkend. Uit cijfers van het Rathenau Instituut blijkt dat de r&d-uitgaven van het land tussen 1996 en 2022 met 3.299 procent zijn gestegen, vergeleken met 227 procent in de VS en 174 procent in Nederland.
Lees het volledige ERT-rapport
Meer informatie van het Rathenau Instituut.
Lees hier een artikel over het onderzoek naar kritieke technologieën

Clean Industrial Deal: behoud en verduurzaming industrieBedrijven in Europa hebben steeds meer moeite om te concurreren met ondernemingen uit de Verenigde Staten en China. Mede daarom stellen bedrijven investeringen voor verduurzaming uit of verplaatsen zij hun productie. Om dit tij te keren, werkt de Europese Commissie aan de Clean Industrial Deal – een meerjarig plan om de industrie te versterken door versneld te verduurzamen en zo weer concurrerend te maken. Volgens VNO-NCW is er allereerst een oplossing nodig voor de hoge energieprijzen in Europa. Elektriciteit is hier twee tot drie keer duurder dan in de VS. Versnelde investeringen in wind-, zonne- en kernenergie kunnen prijzen weer concurrerend maken. Nederland dient zelf ook de verschillen met buurlanden te verkleinen, bijvoorbeeld door steunmaatregelen die andere landen toepassen ook in Nederland in te voeren. Ook is het belangrijk de marktvraag naar duurzame producten te stimuleren en te investeren in installaties en fabrieken voor het maken van groene brand- en grondstoffen. Hoe de Clean Industrial Deal er precies uit gaat zien, wordt op 26 februari bekend. Voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen, heeft al laten weten dat de focus in het plan komt te liggen  op het vervoer en opslag van groene energie.