Hoe de Noordzee te vol werd voor de Nederlandse visserij

Het is nauwelijks voor te stellen, maar de Noordzee raakt zo vol piketpaaltjes, dat de Nederlandse visserij moeite heeft om nog ruimte te vinden voor hun netten. Windparken, natuurgebieden, vaarroutes, Defensie, zeewierkwekerijen, zandwinning: het lijkt wel alsof heel Nederland iets op de Noordzee wil. Er moet iets gebeuren, vindt Pim Visser van brancheorganisatie VisNed.

Pim Visser, nomen est omen, is geen man van grote woorden. Je ziet aan hem dat hij het al een dingetje vindt om aan de bel te trekken, maar het moet nu echt. De Noordzeevissers hebben aandacht nodig, al gaat het om een kleine groep. Want de kustwateren lijken dan wel op een lege watervlakte, voor hem is het net zo afgeperkt en ingedeeld als het Groene Hart dat is voor een veeboer. ‘De zeewierlobby in Den Haag is bijvoorbeeld heel sterk’, zegt Visser van brancheorganisatie VisNed. ‘Zeewier is big business, niet alleen om te eten maar ook als basis voor farmaceutische middelen. Vooral in Frankrijk en Azië wordt veel gekweekt. En zeewierboerderijen, die kunnen mooi tussen de windparken ver op de Noordzee komen, waar je die molens niet ziet, is het verhaal. Toen werd gezegd: Daar kun je ook mooi mosselen en oesters rond kweken. Eerlijk gezegd moet ik nog maar zien of dát een businesscase is, maar zeg nooit nooit. Die zeewierbranche heeft een pr-bureau dat heel goed de weg weet in Den Haag. Wier is innovatief, hartstikke belangrijk, dat is aantrekkelijk voor politiek en pers. Maar onze vissers zijn tot nu toe de enigen met een werkend businessmodel en zij moeten het veld ruimen.’

Artikel gaat na het kaartje verder.

Kapers op de kust voor de visserij

En dan hebben we het alleen nog maar over zeewierkweek. Er zijn veel meer kapers op de kust. Windmolenparken vormen fysieke belemmeringen. Nederlandse parken zijn helemaal dicht voor scheepvaart, Britse hebben er tenminste nog vaarroutes van 1.400 meter breed tussen. ‘Dat is helemaal niet zo heel veel ruimte op zee’, benadrukt Visser. ‘Dan heb je de vaargeulen naar Rotterdam, Amsterdam en Hamburg. Die worden steeds breder, met steeds uitgebreidere veiligheidszones waar wij niet kunnen vissen. En dan zijn er nog de natuurgebieden en de gebieden die Defensie heeft afgesloten voor militaire doeleinden.’

Minister buigt zich over NoordzeevisserijCarola Schouten, de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, stuurde 16 juni een onderzoek van Wageningen Economic Research (WER) naar de ‘waarde’ (schade) van windparken voor de visserij naar de Tweede Kamer. Daarnaast geeft WER in een notitie een voorzet voor een verdere analyse van de visserijsector op de Noordzee. De WER concludeert in het onderzoek dat er relatief weinig gevist wordt rond de locatie van toekomstige windparken. De onderzoekers mopperen in de conclusie van het rapport dat ze geen vangstgegevens konden verzamelen van de bestaande windparken, omdat die waren afgesloten voor visserij. Ook verwachten ze dat, naarmate er meer windparken komen, de schade voor de visserij belangrijker wordt door de optelsom van kleine getallen. Volgens de onderzoekers is het misschien – en met de nodige mitsen en maren – mogelijk dat vissers schade van de windparken elders kunnen compenseren.

‘Het punt is, als iedereen een paar vierkante kilometer Noordzee ter beschikking krijgt om iets te ontwikkelen, waar moeten wij dan heen? Je kunt wel zeggen: dan vaar je toch gewoon een stukkie verder, maar daar zit al iemand. En vis is ook nog eens heel mobiel. Het zijn geen koeien in een weiland. Als wij vis willen hebben, moeten we er wel achteraan kunnen met onze schepen.’

‘als iedereen een paar vierkante kilometer noordzee mag ontwikkelen, waar moeten wij dan heen?’

Noordzeevisserij lokaal van levensbelang

Kijk, Visser wil het probleem ook niet onnodig opblazen. Het gaat op zich om een kleine groep mensen: 1.200 opvarenden. De Noordzeevissers zorgen voor 0,01 procent van het bbp. Dat zijn geen getallen om wakker van te liggen, erkent hij. Tenzij je bijvoorbeeld in een van de vissersplaatsen als Den Oever, of Urk of Stellendam woont. ‘Die opvarenden kun je op de wal zo met 5 vermenigvuldigen’, rekent hij voor. ‘Voor de regionale economie betekent dat: werkgelegenheid voor 6.000 man. Op de visafslag in Den Helder werken bijvoorbeeld 60 dames die daar een deel van het gezinsinkomen verdienen. Er zijn kleine plaatsen zoals Arnemuiden of Yerseke waarvan de economie vrijwel helemaal draait om de vloot. Dan is het ineens wel heel belangrijk.’

‘het is een kleine groep: de visserij, maar in arnemuiden of yerseke draait de economie er op’

De oplossing: polderen. ‘Vanuit het Klimaatakkoord moet er een Noordzeeakkoord komen met alle betrokkenen’, vindt Visser. ‘Dus met de havens, de scheepvaart, natuurbeheer, vissers, windparkontwikkelaars en zandwinners.’ En de overheid. Visser kijkt zuinig. ‘De Noordzee valt nu onder 4 ministers en 7 Directoraten-Generaal.’ Hij kijkt veelbetekenend. Dat is een versnippering waar hij weinig fiducie in lijkt te hebben. ‘Wij moeten met elkaar een manier vinden hoe we samen de Noordzee gaan besturen en beheren. Ieder voor zich kan niet meer, we gaan elkaar in de weg zitten.’ 

Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief. 

Wat de visserij voor Texel betekentMomenteel zijn op Texel de volgende vissersboten, waarop ongeveer 100 mensen actief zijn: 10 grote kotters, 7 garnalenkotters (één daarvan met een Wieringer nummer, maar de eigenaar woont op Texel), 3 handkokkelschepen, 2 garnalenvissers voor passagiers of toeristen en 1 zeepierenvisser.
Op welke schaal de visserij economisch meedoet op Texel is moeilijk in te schatten, maar de bruto-omzet aan wilde vis, garnalen, kokkels en zeepieren ligt naar verwachting in de buurt van 30 miljoen euro.
Daarnaast is er de Coöperatieve Inkoopvereniging van Visserijbenodigdheden en de Producentenorganisatie waar zo’n 10 fte werkt. Zij nemen het grootste deel van de walfaciliteiten voor hun rekening. Andere partijen die te maken hebben met de visserij op Texel zijn constructie- en technische bedrijven als Damen, Rob Bakker & Johan Zijm, Chris Otten en Cebeco die artikelen en diensten aan de visserij leveren, en de supermarkten, slagerij, vrachtrijders, TPS en bijvoorbeeld EP Voordeelland. Vrijwel iedere visserman op Texel heeft een eigen huis, zij laten gemiddeld meer klussen over aan timmermannen en schilders dan iemand die iedere dag thuis komt.
Bron: Gemeente Texel/Visned