Zeewier eten: waarom je dat dus echt niet moet doen

Haik van Exel van Hortimare durft de voorspelling wel aan: we gaan op termijn allemaal zeewier eten en vinden dat nog lekker ook. En toch moet je het niet doen. Of in elk geval zeewier niet alleen als voedsel zien. Zo gaat Hortimare de zeewierwereld op zijn kop zetten.

‘De mens kan van alles een milieuramp maken’, zegt Haik van Exel van Hortimare. ‘Maar van zeewier niet.’ Hij wil niets liever dan macroalgen – zeewier dus – op grote schaal telen. Maar niet alleen om er een zeewierburger van te bakken. Hortimare levert uitgangsmateriaal (zeg maar: de plantjes en de zaadjes) voor zeewierboeren met als doel om echte opschaling op zee mogelijk te maken. Het bedrijf heeft een onderzoeksfaciliteit op Texel en klanten zitten voornamelijk in de Noorse wateren. De fjorden zijn nauwelijks vervuild, dus dat is een uitstekende plek om zeewier te verbouwen.

Veeartswordt zeewierondernemer

Vóór Haik van Exelin het zeewier stapte was hij veearts en consultant. ‘Ik was in Oeganda met een vriend die daar zeven jaar had gewoond’, vertelt hij. ‘De ramp die ik daar zag: verschaling van de grond, biodiversiteit die verdween. Ik heb toen besloten om mijn bedrijf over te dragen en iets te zoeken waar ik in geloof. In Rotterdam sprak ik met Joost Wouters dievertelde over een project in Argentinië om grootschalig zeewier te verbouwen en te vergisten tot biogas. Ik wist niets van zeewier en heb me tijdelijk bij hen aangesloten.’

‘de Zeewierbranche zit vol pioniers. en grote investeerders’

Verdienen aanzeewier

Al gauw vroeg Van Exel zich af wie het uitgangsmateriaal levert voor alle duurzame zeewier ideeën in de wereld. ‘Het werkt ook zo in de landbouw, het moedermateriaal is belangrijk. Toen kwam ik bij Hortimare uit, dat is het enige bedrijf dat zo professioneel met uitgangsmateriaal voor macroalgen bezig is. Daar valt nu nog geen droog brood mee te verdienen, maar de potentie is groot waardoor er grote investeerders achter Hortimare zitten. Dat is een opvallend kenmerk van deze business: de trekkers zijn echte pioniers die ergens in geloven en investeerders die daar een paar miljoen in willen steken. Allemaal familiebedrijven die de aarde goed willen nalaten aan hun kinderen.’

Voor wie een indruk wil krijgen van wat Hortimare doet:

80 kilometer touw op eenNoorse waterakker

Lang verhaal kort: Van Exel werd gevraagd om managing director te worden met de opdracht om van Hortimare een succesvolle wereldspeler te maken. Zijn belangrijkste doel is om een betrouwbare leverancier te worden van hoogwaardig uitgangsmateriaal waardoor zeewierboeren grote hoeveelheden zeewier kunnen oogsten. Voor de Noorse kust ligt een ‘akker’ – bestaande uit 80 kilometer aan touwen– die met een zaaimethode van Hortimare werkt. Als dat volgend jaar een succes blijkt, volgen nog twee of drie van zulke velden. Ambitieus? Ach. ‘Niet lang geleden was iedereen ook sceptisch over windenergie. De huidige aanbestedingen zijn al zonder subsidie.’

Zeewier als voedsel

De toepassingen voor zeewier zijn legio, volgens Van Exel. Menselijke consumptie is een groeimarkt. ‘Mensen zullen het op termijn ook lekker gaan vinden, laat dat maar over aan de voedingsindustrie. Zeewier voor diervoerders is ook kansrijk. Onderzoekers zeggen dat wanneer je een kleine hoeveelheid van een bepaalde zeewiermix mengt in de voeding van koeien, de methaangasuitstoot – een belangrijk broeikasgas – zeer sterk vermindert.’

Zeewier als grondstof

Volgens Van Exel ligt de toekomst voor zeewier met name in toepassingen voor de industrie. ‘Bestanddelen van zeewier worden al gebruikt als bindmiddel, zoutvervanger en voor bioplastics. Anders dan bij voeding is kwantiteit daar belangrijker dan smaak. Daar richt Hortimare zich ook op. Er zijn vele toepassingen in de markt aan het ontstaan en het is voor ons belangrijk om deze afzetmarkt voor onze klanten, de zeewierboeren, toegankelijk te maken.’

‘aan zeewier kun je echt niets verkloten’

‘Het zou fantastisch zijn als zeewierboeren dusdanig kunnen opschalen dat het omzetten naar biogas rendabel wordt. De Noordzee is een goede plek om zeewier te kweken. In Nederland staat over een paar decennia een kwart van de Noordzee vol windmolens met een vaarverbod eromheen. Er wordt al veel onderzoek gedaan om daar zeewierplantages tussen te vestigen. Je kunt eventueel de bestaande booreilanden ombouwen en gebruiken om zeewier op zee te verwerken en bijvoorbeeld te vergisten en dan bestaande gasleidingen gebruiken om het ontstane biogas af te voeren naar het vasteland.’

Zeewier akker als ecosysteem

Van Exel gelooft in de toekomst voor ‘zeeboeren’. ‘Ik twijfel er geen seconde aan dat er een industrie op zee zal ontstaan. Je hebt er wel veel plek voor nodig. Als je afgedankte booreilanden wilt gebruiken, denk ik niet dat de Shells van deze wereld tegenwerken. Zij zijn al lang blij dat ze er niet meer mee zitten. En wiergordijnen zijn ook nog eens goed voor het ecosysteem, als schuilplaats voor vissen bijvoorbeeld. Je zou een soort alternatief voor het Great Barrier Reef kunnen maken. En je kunt hier niets aan verkloten.’