Oudejaarsdrukte? Bij PTT post heerst er geen stress

Hondenwagen, diligence, te voet of per trein: al jaren bezorgt PTT post brieven en pakjes. Zelfs tijdens de oorlog gaat het werk door. Maar wie bezorgt dan de post? In de serie Overlevers: PTT post.

Totale chaos op het hoofdpostkantoor van Amsterdam. Het is oudejaarsdag 1916 en de sorteerders van PTT post doen hun uiterste best om de gigantische berg poststukken weg te werken. Zij willen vast ook straks met hun familie aftellen naar het nieuwe jaar. Of het ze gaat lukken?

Tekst gaat verder onder de foto

De klok aan de wand wijst al vijf over half vier. Toch ziet geen van de heren er gestresst uit. Een van hen vindt het nog wel grappig en grinnikt wat. In rieten manden worden de poststukken op wagentjes naar de sorteertafel gereden. Op sommige stukken staat ‘niet vouwen’. Je kunt je haast niet voorstellen dat de post ook allemaal op de juiste bestemming aan gaat komen. Zelfs op de grond ligt papier.

Een brievenbus aan de achterkant van de tram? Dat is van 1922 tot 1971 heel normaal in Amsterdam. De rode, rechthoekige bussen worden bij het Centraal Station door een postbeambte geleegd en de inhoud gaat in een verzamelbus. Heel verleidelijk voor sommige waaghalzen op de fiets die tijdens het fietsen hun brief willen posten.

https://www.youtube.com/embed/n4pH3Dlo-8I

Post is voor iedereen

De tijd dat in Nederland alleen de rijken en machtigen post ontvangen is eind 17de eeuw wel voorbij. De geletterdheid neemt toe en steeds vaker verstuurt de ‘gewone’ burger brieven. Maar hoe komt de post op de plaats van bestemming? Daar zijn speciale lopende bodes voor die wel acht uur per dag van stad naar stad lopen. Een flinke klus.

Oorlogstijd

Het bezorgen van de post is alleen voor mannen weggelegd. Maar tijdens de mobilisatie in de twee wereldoorlogen is het personeel schaars. De postbodes die niet tewerk worden gesteld of in het leger moeten dienen worden vooral ingezet bij de veldpost, en brengen post van en naar het front. Hun plaats wordt zoveel mogelijk ingenomen door vrouwen. Het duurt nog tot eind jaren vijftig, dan verlevendigen officieel de eerste vrouwelijke postbodes het straatbeeld.

In 1852 verschijnt de eerste postzegel in Nederland. Er staat een afbeelding van koning Willem III op. Het publiek is wantrouwig. Ze zijn gewend te betalen bij ontvangst. Vooraf betalen? Wie zegt dat de post aankomt? Bijna niemand maakt de eerste jaren gebruik van de postzegel. Maar in 1877 wordt het verplicht zegels plakken voor iedereen.

Welke weg legt de post eigenlijk af? Bekijk dit filmpje (er is ook nog een deel 2 én 3)