Het rapport 'Grip door Begrip: een goed gevulde gereedschapskist voor Europese lobby

Door Dr. Mendeltje van Keulen, praktijkprofessor (lector) European Impact, De Haagse Hogeschool 

“Brussel besluit” – het is een bekend journalistiek frame. De Volkskrant lezer las woensdag over ‘de EU’ die shampooflesjes in hotels verbiedt. Een redacteur duurzaamheid raakte kennelijk enthousiast over een persbericht van de Raad. “De EU-lidstaten” gingen definitief akkoord’– geen woord over de jarenlange politieke discussies, uitgebreide Kamerbehandeling, moties en lobby’s richting het EP die het Nederlandse standpunt als een van de 27 bepaalden.  

Zo’n journalistiek frame over Nederland en de EU staat naast een reeks andere perspectieven of moderner – ‘echokamers’ waarin wordt gepraat over de Nederlandse invloed in de Europese Unie. We doen het goed, we doen het niet goed, we zouden meer, Nederland doet altijd… Overheidsambtenaren die de instructies voor onze onderhandelaars schrijven, denken er anders over dan gemeenten, die belangen hebben bij EU-fondsen. Voor het bedrijfsleven is er bijvoorbeeld continue de afweging tussen het vinden van oplossingen voor brede maatschappelijke uitdagingen (digitalisering, duurzaamheid) en de regeldruk die EU-wetgeving met zich meebrengt in de kosten van compliance en concurrentiepositie.  

Een andere echokamer is die van de Europese studies als wetenschap, waarin bijvoorbeeld casestudies worden gepresenteerd, waaruit veel valt te leren over de aanpak van Europabeleid. Die academische ‘hardcovers’ en ‘journals’ zijn, merk ik als praktijkprofessor, in de diplomatieke beroepspraktijk niet bekend. 

Wie vraagt naar een terugblik op “ons” Europabeleid zal dus vanuit al die echokamers een ander antwoord krijgen. Bij de onafhankelijke evaluatiedirectie van het ministerie van Buitenlandse Zaken – waar ik tot 1 maart was gedetacheerd als Europa-onderzoeker – pakten we er een heleboel bij elkaar. Het IOB-rapport ‘Grip door Begrip’ dat vorige week donderdag naar de Tweede Kamer ging is een analyse van Nederlandse EU belangenbehartiging op basis van 150 interviews met bedrijven, wetenschappers en ambtenaren, vijf analyses van de actuele wetenschappelijke inzichten over lobbyen en public affairs en beïnvloeding en vijf casestudies, waaronder de voor het bedrijfsleven zo relevante Europese koolstofgrensheffing. Hoe lobbyde het Rijk namens ons als Nederlanders, wat deden onderhandelaars om het EU-beleid te beïnvloeden, en wat leren we daaruit met zijn allen? 

Het momentum van het rapport is raak. Onvoorspelbaarheid is troef, of het nu gaat om de problemen – geopolitiek in het Oosten en het Westen, EU hoofdsteden of Haagse politiek – en de oplossingen. Waar de Europese slagkracht miljarden vergt en bij denktanks wordt gepuzzeld op nieuwe instrumenten als Eurobonds of een defensiefonds. Burgers en bedrijven zijn over die context onzeker en verward, politici spelen er slim op in. Wat moet je, als diplomaat, als ambtenaar, als ondernemer, als je belang hebt bij Europese wetgeving en beleid in een situatie met nieuwe spelregels en een nieuw speelbord? Het is ‘eens te meer’ belangrijk om goed te leren beïnvloeden: Grip door Begrip.  

Daarvoor heeft IOB na gesprekken met ambtenaren, lobbyisten, wetenschappers en diplomaten een heuse gereedschapskist ontworpen voor jouw Europese actie 🇳🇱💪🏾🇪🇺. Met een spanningszoeker kun je de context analyseren voor jouw strategie, die je langs een rolmaat ontwikkelt en waarmee je met je potlood meeschrijft met concept teksten. Het zijn allemaal metaforen voor instrumenten die bijdragen aan het zo effectief mogelijk behartigen van eenieders belangen. Hopelijk is het voer voor gesprek in boardroom, directie- of commissiekamer, branchevereniging en verenigingskoepel. Leg het op de kerst leesstapel en nodig ons vooral daartoe uit!

Lees hier het IOB-evaluatie rapport.