De turfsteker deed vaak onder barre omstandigheden zijn werk

Windenergie, zonne-energie, waterstof: we hebben flink wat keus als het om energiebronnen gaat. Maar vroeger werd de kachel aangemaakt met turf, gestoken door de turfsteker. In de serie Het zit erop: de turfsteker.

Bruin goud

Rechthoekige blokken vergane planten, voornamelijk veenmos, vermengd met heideresten en wollegras. Dat is turf. Het bruine goud, zoals het ook wel werd genoemd, was goedkoop en in grote hoeveelheden beschikbaar. Maar voordat het turfblok in de kachel verdween, moest er eerst hard worden gewerkt. Dat werk werd gedaan door turfstekers.

Het zit eropVroeger bepaalden ze het straatbeeld, vertrouwde ondernemers als de voddenboer, de schillenboer met zijn paard en wagen of de scharensliep. Zon, regen, wind, barre kou: altijd onderweg om brood op de plank te krijgen. Vaak zijn ze verdwenen zonder dat je het goed en wel door had. Ingehaald door de vooruitgang. De werkzaamheden worden nu machinaal gedaan, of het gebeurt zelfs helemaal niet meer. Of zou het toch…? Forum maakt een serie over de (bijna) verdwenen ambachten. Deel 13: de turfsteker. 

De turfsteker

De zware dagen van de turfstekers waren zeker geen pretje en begonnen vaak al midden in de nacht. Tot aan het middaguur werd er zoveel mogelijk turf gewonnen uit het veen. Van het afgraven van de grond tot het stapelen van de turven. Grote vierkante stukken veen werden in lijnen gesneden en daar werden dan weer kleinere rechthoeken uit gestoken. De turven werden zo gestapeld dat de wind er flink doorheen kon blazen om ze goed te laten drogen. Die blokken werden meestal verkocht aan een turfschipper, die over de langgerekte, kaarsrechte kanalen de kostbare lading naar de volgende bestemming bracht.

Tekst gaat door na de foto

Seizoenswerk

Het turfsteken was seizoenswerk. Het begon in het voorjaar en in de zomer moest de klus geklaard zijn, zodat de turf de nodige tijd had om te drogen. Veel turfstekers waren in dienst bij een veenbaas. Maar er zaten ook zelfstandigen tussen, die naast het werk op het veen nog andere inkomsten hadden. Ook trekarbeiders uit Duitsland kwamen op het seizoenswerk af. Vaak hadden ze in Duitsland een eigen bedrijfje, het turfsteken in Nederland bracht wat extra geld in de la.

Eind vorige eeuw werd turf in Nederland verdrongen door andere fossiele energiebronnen als olie en gas, en heeft de laatste turfsteker zijn schop voorgoed neergelegd.

Filmpje over de turfwinning in Zuidoost Drenthe rond 1950