Importheffingen: Amerikaanse ondernemer begint de pijn te voelen

Duizenden Amerikanen protesteren inmiddels tegen Trump. Nu zijn plannen hen financieel beginnen te raken, komen ze steeds kritischer naar voren. Ook onder Amerikaanse ondernemers groeit de bezorgdheid. ‘We worden gedwongen om de storm over ons heen te laten komen.’

‘De gouden eeuw van Amerika is officieel begonnen.’ Dat zei Donald Trump toen hij op 21 januari voor de tweede keer tot president van de Verenigde Staten werd geïnaugureerd. Murw gebeukt door de inflatie, regeldruk en hoge rentestanden van de afgelopen jaren ging maar liefst 78 procent van de ruim 33 miljoen Amerikaanse mkb’ers daarin mee, aldus een peiling van PNC Bank. Die euforie is inmiddels voorbij, zo blijkt uit de meest recente Small Business Optimism Index, gepubliceerd door de National Federation of Independent Business. De bezorgdheid over de economische onzekerheid onder ondernemers is na drie maanden Trump gestegen naar het op één na hoogste niveau ooit. Waar zit de pijn? Een inventarisatie aan de hand van drie beleidsterreinen.

Importheffingen

Voor jamfabrikant Smucker’s was het al jaren een doorn in het oog. Terwijl de schappen van Amerikaanse supermarkten uitpuilden met confiture van bijvoorbeeld het Franse Bon Maman en St. Dalfour, kreeg het bedrijf uit Ohio nauwelijks voet aan de grond in Europa. De Amerikaanse jam-industrie exporteerde vorig jaar voor nog geen 300.000 euro naar de EU, zo’n 200 miljoen minder dan wat er aan Europese vruchtenspreads naar de Verenigde Staten gaat. De oorzaak volgens de brancheorganisatie: een EU-heffing van ruim 24 procent op Amerikaanse jam, vele malen hoger dan de 4,5 procent die de Amerikaanse douane rekent voor Europese concurrenten. Reden voor Smucker’s om in een brief aan het Witte Huis te lobbyen voor ‘wederkerigheid’.

Met een importheffing van 20 procent op álle producten uit de EU (en nog hogere op die van handelspartners als China) lijkt Trump die wens inmiddels te hebben ingewilligd. Tot wanhoop van tal van andere Amerikaanse ondernemers, die voor hun omzet volledig afhankelijk zijn van de import. Zoals Alicia Chong, eigenaar van de online verkoper van kantoorbenodigdheden Blu Monaco uit Pennsylvania. Als reactie op de importheffingen heeft Chong haar Chinese toeleverancier om een korting van 10 procent gevraagd. De fabriek wilde dat alleen doen als er sprake was van een grotere order, wat haar cashflow in gevaar zou brengen, vertelde ze tegen de zakenkrant Wall Street Journal. Chong overwoog nog even om haar productie naar Vietnam over te hevelen. Maar omdat Trump dat buurland inmiddels óók aan torenhoge heffingen heeft onderworpen, heeft ze waarschijnlijk geen andere keus dan om haar prijzen fors te verhogen.

Complicerende factor is dat Trump open lijkt te staan voor onderhandelingen en uitzonderingsgevallen, waardoor het beleid van dag tot dag kan wisselen. ‘Als ondernemers ergens niet mee om kunnen gaan is het onzekerheid,’ zegt Ned Staebler, directeur van de ondernemingsorganisatie TechTownDetroit uit Michigan, die de belangen van zo’n 450 bedrijven behartigt. ‘Je kunt geen harde investerings- of personeelsbeslissingen nemen als je niet weet wat er over drie of zes maanden gaat gebeuren. Daarmee worden ondernemers gedwongen om de storm over zich heen te laten komen.’

Diversiteit, gelijkheid en inclusie

Felix Gilbert, eigenaar van het digitale agentschap XCell, doet al jaren zaken met de Amerikaanse luchtmacht en het Ministerie van Volksgezondheid. Sinds het aantreden van Trump staan dergelijke overheidscontracten, die 90 procent van XCells opdrachtenportefeuille uitmaken, echter op de tocht. Als zwarte bedrijfseigenaar kwam Gilbert bij Trumps voorganger Joe Biden in aanmerking voor een programma van de Small Business Administration (SBA), waarmee ondernemers uit achtergestelde bevolkingsgroepen speciale toegang kregen bij de federale overheid. Maar met decreten als ‘Het beëindigen van radicale en verkwistende DEI-programma’s en voorkeursbehandelingen van de overheid’ en ‘Het verdedigen van vrouwen tegen genderideologisch extremisme en het herstellen van de biologische waarheid in de federale overheid’ heeft Trump het landsbestuur met een paar pennenstreken van alle vormen van positieve discriminatie ontdaan. ‘Wat betekent dit voor toekomstige werknemers en werving?’ vraagt Gilbert zich af in het tijdschrift Inc. ‘Hoe positioneren we onszelf zodat we nog steeds aantrekkelijk zijn, wetende dat de federale overheid een van onze belangrijkste klanten is?’

De anti-woke wind die door Washington is gaan waaien maakt ook slachtoffers bij bedrijven die niet afhankelijk zijn van de federale overheid. Zo werd Carolyn Rodz, medeoprichter van Hello Alice, een digitaal platform waar anderhalf miljoen mkb’ers gebruik van maken, al in 2023 voor de rechter gesleept door de aan Trump gelieerde pressiegroep America First Legal. Rodz heeft een programma dat 25.000 dollar subsidie geeft aan zwarte bedrijven, wat volgens de aanklacht neerkomt op rassendiscriminatie. Hoewel de rechter Hello Alice in mei 2024 in het gelijk stelde is de strijd volgens Rodz nog niet gestreden. Er is volgens haar nog steeds sprake van een structurele economische ongelijkheid bij minderheden, zei ze in maart tijdens een paneldiscussie op de conferentie South by Southwest. Zonder diversiteit, gelijkheid en inclusie (DEI) zal die niet worden opgelost.

Rodz’ overtuiging dat DEI tevens positieve effecten heeft op de werkmotivatie, de cultuur en daarmee de bedrijfsprestaties, vindt ook navolging bij de rest van het mkb. Terwijl grote ondernemingen als Google, Meta en McDonald’s publiekelijk afstand hebben genomen van hun DEI-initiatieven, zet een meerderheid van de kleine ondernemers daar juist extra op in, zo blijkt uit een recente enquête van het peilingsbureau SurveyMonkey. Al gaapt er een forse politieke kloof: slechts 30 procent van de Republikeinse bedrijfseigenaren zegt DEI in hun praktijk te integreren, tegenover 80 procent van de Democraten.

Kleinere overheid

Voor Ryan Nguyen, eigenaar van 68 Café in het centrum van Washington DC, was een van Trumps eerste presidentiële decreten meteen een voltreffer. Direct na zijn inauguratie verordonneerde de Amerikaanse president dat federale ambtenaren, waarvan een groot deel sinds de coronacrisis vanuit huis waren gaan werken, voortaan weer vijf dagen per week naar kantoor moesten komen. Daarmee is zijn omzet enorm toegenomen, vertelde hij aan NBC News. ‘We hebben op die eerste dag meer kantoormensen gezien dan ooit tevoren.’

Maar nu Trump de federale overheid in hoog tempo aan het ontmantelen is kan die klantenstroom weer net zo snel opdrogen. Het daarvoor speciaal in het leven geroepen Departement van Overheidsefficiëntie (DOGE) voert drastische bezuinigingen uit en heeft inmiddels al tienduizenden ambtenaren de laan uitgestuurd. Het rimpeleffect is voor de leden van TechTownDetroit nu al voelbaar, zegt directeur Ned Staebler. ‘Michigan heeft relatief veel instellingen die medegefinancierd worden door de federale overheid, zoals veteranenorganisaties, universiteiten en non-profits. Een deel van die publieke middelen sijpelt uiteindelijk ook door naar lokale toeleveranciers en middenstanders.’ Kleine ondernemers in de regio, zoals restauranthouders en buurtwinkeltjes, hadden volgens hem sowieso al te lijden onder het verharde immigratiebeleid onder Trump: ‘Veel ongedocumenteerde vluchtelingen durven inmiddels de straat niet meer op.’

De onverbiddelijkheid waarmee Trump de erfenis van zijn voorganger ongedaan probeert te maken trekt eveneens een wissel op het bedrijfsleven. Trump heeft zijn pijlen onder meer gericht op Bidens Inflation Reduction Act (IRA), wat in feite een gigantische milieuwet is ter grootte van omgerekend ruim 700 miljard dollar. Zo zag David Funk, oprichter van een adviesbureau uit Washington State dat boeren koppelt aan federale subsidies voor milieuvriendelijke energie-initiatieven, onlangs dat zijn factuur van omgerekend bijna 60.000 euro door het ministerie van Landbouw was geweigerd. De reden: Trump geeft met zijn decreet ‘Het ontketenen van Amerikaanse energie’ nu voorrang aan fossiele brandstoffen, waardoor tal van groene Biden-projecten zijn geschrapt. Funk moest daardoor zijn drie werknemers op non-actief stellen, terwijl zijn klanten – voor een groot deel Trump-stemmers – waren opgescheept met materieel dat ze zich zonder federale hulp niet meer konden veroorloven.

‘Amerikaanse ondernemers houden hun hart vast voor nóg meer chaos’

Wat belooft dit voor de rest van Trumps presidentschap? Volgens Staebler heeft het Amerikaanse bedrijfsleven eigenlijk maar één ding nodig om de komende drie jaar en negen maanden zonder al teveel kleerscheuren door te kunnen komen: een stabiel ondernemingsklimaat met duidelijke regels. Maar in de handelsoorlogen die Trump met zijn importheffingen heeft ontketend lijkt de kans daarop niet groot. Bovendien veroorzaakt ook de stroom aan presidentiële decreten (Trump tekent er gemiddeld zo’n twee per dag) meer onzekerheid dan ondernemers lief is. Hoewel talloze beslissingen over zaken als het beëindigen van overheidscontracten inmiddels juridisch worden aangevochten, kunnen definitieve uitspraken van bijvoorbeeld het Hooggerechtshof nog maanden op zich laten wachten. Het beleid van Trump heeft ook bij het grote publiek nog weinig weerstand hoeven overwinnen. Verspreid door het land zijn weliswaar al duizenden kleine demonstraties opgeborreld, van een centraal gecoördineerd verzet is vooralsnog geen sprake. Alhoewel de demonstraties van de afgelopen weken waarbij honderdduizenden Amerikanen in vijftig staten de straat opgingen er mogelijk op wijzen dat daar verandering in komt. Menig ondernemer kijkt dan ook met spanning uit naar de tussentijdse verkiezingen van november volgend jaar. Als de Democraten het Huis van Afgevaardigden en misschien zelfs de Senaat terugwinnen, kan het Congres, dat nu nog gedomineerd wordt door Trump-loyalisten, in ieder geval een politieke vuist maken. In de tussentijd houdt Staebler zijn hart vast voor nóg meer chaos. ‘Natuurlijk had het mkb onder Biden te maken met reële problemen. De combinatie van inflatie en hogere loonkosten door een gebrek aan arbeidskrachten hakte bijvoorbeeld zwaar in op de winstmarges. Maar eerlijk gezegd denk ik dat de meeste ondernemers zonder aarzeling terug zouden willen naar de economie van drie maanden geleden.’

Luister ook de Podcast Haagse BlufWilt u meer weten over Trumps tarieven en de handelsoorlog tussen de VS en Europa? Luister dan hier naar het interview met handelsexpert Rem Korteweg in onze podcast Haagse Bluf. Korteweg, senior research fellow aan het instituut Clingendael legt daarin uit wat de nieuwe handelsrelatie is tussen Amerika en de Europese landen. Welke gevolgen hebben de tarieven en wat kan vanuit Brussel als antwoord daarop worden gegeven?