Kunstenaars brachten glasfabriek Leerdam wereldfaam

Het begint bescheiden, met flessen, potten en later wat servies. Maar als de Glasfabriek Leerdam beroemde ontwerpers in dienst neemt wordt het bedrijf in een klap wereldberoemd. In de serie Overlevers: Glasfabriek Leerdam.

De wangen bol, de longen gevuld met lucht. Deze medewerker van glasfabriek Leerdam blaast goed gedoseerd in de lange stalen pijp, die hij tegelijkertijd met zijn handen ronddraait. Het is zwaar werk en je hebt duurt jaren voor je het goed onder de knie hebt. De klompen aan zijn voeten zorgen voor droge sokken, want om het glas te koelen wordt water gebruikt, kijk maar naar de plas op de grond. Naast hem ligt zijn pijp en een doosje waar vast de tabak en andere attributen in zitten. Voor als hij straks klaar is met zijn werk.

VernieuwersWie een blik in de geschiedenis van Nederland werpt, begrijpt meteen waarom we al jaren bovenaan de lijst van meest innovatieve economieën staan. Ook ondernemers droegen daaraan hun steentje bij met creatieve en gewaagde ideeën, die soms onmogelijk leken en dan toch een succes werden. En dankzij wie Nederland er nu heel anders uitziet. In de serie Vernieuwers: Glasfabriek Leerdam.

Massale stakingen

Zakenpartners Jeekel en Mijnssen uit Leerdam richten samen in 1878 een glasfabriek op waar ze uit het buitenland geïmporteerd witglas harden, zodat het minder snel breekt. Het is vooral een ambachtelijk bedrijf, en het assortiment bestaat uit flessen, potten en serviesgoed. De zaak loopt aardig, maar een belangrijk keerpunt is de aanschaf van een machine die het de flessen en potten voortaan mechanisch produceert. Dat klinkt goed, want er kan nu veel meer gemaakt worden in kortere tijd. Maar deze vernieuwing leidt vervolgens wel tot massale stakingen onder het personeel. Niemand is zijn baan meer zeker en een ontslaggolf volgt.

Toch is de glasfabriek op sociaal vlak een voorloper. Na 1912, het jaar van de stakingen, wordt het personeel meer bij het beleid betrokken. Er komt een belangenvereniging, er wordt pensioen uitgekeerd en een eigen ziekenfonds opgericht.

Andries Copier

Om de concurrentie voor te blijven zoekt directeur Cochius contact met kunstenaars om glasontwerpen te maken. Zoals Berlage en zelfs Frank Lloyd Wright. Maar de vaste ontwerper die Leerdam wereldfaam brengt, is glaskunstenaar Andries Copier. Zijn ontwerpen zijn mooi en toepasbaar en gaan als warme broodjes over de toonbank. Wie kent bijvoorbeeld het gildeglas uit 1930 niet, dat nog steeds wordt geproduceerd?
Het mooie glas wordt nog steeds gemaakt, maar de werkzaamheden in Leerdam stoppen in 2020 vanwege sombere financiële vooruitzichten. Moederbedrijf Royal Delft neemt de werkzaamheden over.

Bekijk de prachtige, met een Oscar bekroonde film van Bert Haanstra uit 1958: Over glas gesproken

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.