Regeldruk een probleem? De Denen pakken het voortvarend aan

Niet alleen in Nederland, ook in andere lidstaten wordt steeds meer bindende regeldruk ervaren. Wij vroegen onze correspondenten hoe andere Europeanen met regeldruk omgaan. Laatste deel in een serie van 3: Wat kunnen we leren van de Denen?

Eind december publiceerde het Britse blad The Economist een lofzang op ‘De Viking-methode’, het succes van Scandinavische bedrijven, van het Zweedse Spotify tot het Deense Novo Nordisk, die het door de bank genomen beter doen dan ondernemingen in de rest van Europa. Een van de belangrijkste redenen: minder regeldruk. Op de jaarlijkse ranglijst voor economische vrijheid van de Amerikaanse denktank Heritage Foundation, waarbij de opstellers ook kijken naar regeldruk, staan Denemarken, Zweden en Noorwegen in de mondiale top-10 (Nederland volgt op plaats 11). De regeldruk-index van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) geeft hetzelfde beeld. ‘Het regeringsbeleid is een belangrijke reden voor het succes van de Noordse firma’s’, concludeert The Economist, dat vooral onder de indruk is van Denemarken. Wat doen de Denen dan precies en wat kunnen we van ze leren?

Wat de Denen al drie decennia doen, zegt Martin Jes Iversen van de Copenhagen Business School, is specifieke sectoren kiezen en heel precies kijken wat ondernemingen daar nodig hebben om internationaal beter voor de dag te komen. De overheid, werkgevers en werknemers doen samen concrete voorstellen, inclusief plannen voor minder of betere regels. ‘Zo ontstond bijvoorbeeld in de jaren negentig het voorstel om een belastingkorting te geven aan schepen die onder Deense vlag varen maar internationaal opereren. Dat gaf de maritieme sector een enorme boost’, aldus Iversen. Ook scheepsgigant Maersk profiteerde hiervan.

Het is hier makkelijker werknemers aan te nemen en te ontslaan

Een meer recent voorbeeld is de farmaceutische sector, dat met bijvoorbeeld afvalmedicijnmaker Novo Nordisk (Wegovy, Ozempic) het vlaggenschip van de Deense economie aan het worden is. Om de uitbreiding van dit soort bedrijven te faciliteren werd het vergunningstraject voor het bouwen van nieuwe fabrieken versimpeld. Ook werd de procedure versneld om kenniswerkers naar Denemarken te krijgen.

Naast de sectoraanpak probeert Denemarken ook op andere manieren de regels voor bedrijven te versoepelen. Zo is het makkelijker om werknemers aan te nemen en te ontslaan dan elders in Europa, schrijft The Economist. Iversen voegt toe dat een voorstel in voorbereiding is om het bedrag dat nodig is om een bv te beginnen met 50 procent te verlagen naar iets boven de 2.500 euro. Het verkrijgen van een btw-nummer kan in Denemarken binnen één dag – in Nederland is twee weken de norm.

Paradijs

Kristina Westerberg Thomsen van werkgeversorganisatie Dansk Industri benadrukt dat ondanks de bedrijfsvriendelijke aanpak Denemarken geen regelvrij paradijs is. Er komen nog altijd meer regels bij, vooral uit Europa. ‘Tussen 2017 en 2022 kwamen er wekelijks gemiddeld drie Europese regels bij. En in Denemarken hebben we lang de neiging gehad om meer te doen dan wat minimaal vereist werd. Dat was natuurlijk niet goed voor onze concurrentiepositie.’

Thomsen stelt dat Deense politici wel actief proberen de regel- en administratiedruk te verminderen. Zo presenteerde de regering vorig jaar een ‘rode loper-plan’ voor bedrijven. Bedrijven hoeven bijvoorbeeld voor hun contact met de overheid niet meer langs allerlei ministeries en instanties: zij melden zich voortaan bij één loket. Daarnaast regelde de overheid dat bedrijven hun boekhoudsystemen kunnen koppelen aan de belastingdienst, zodat ze niet langer handmatig hun cijfers hoeven in te vullen. Dat scheelt veel tijd en geld.

Ook bestaat er sinds 2023 een forum voor deregulering, gefaciliteerd door de overheid, waar bedrijven en experts ideeën verzamelen. Daar kwamen al meer dan zevenhonderd voorstellen uit. Tot slot werkt de overheid sinds vorig jaar aan een ‘schoonmaakoperatie’ voor elf ministeries om overbodige regels te lozen. De transportminister ging het meest voortvarend te werk. ‘Die heeft gezegd dat hij maar liefst 60 procent van de transportregels kan schrappen’, zegt Thomsen. ‘Of het gaat lukken is de vraag. Ze zijn het nu per stuk aan het bekijken. Maar je kunt dus wel zeggen dat Deense politici bereid zijn om te luisteren en iets te doen.’