Sphinx stond aan de basis van de industriële revolutie

Sphinx en Maastricht zijn met onlosmakelijk met elkaar verbonden. En dat er twee eeuwen later zelfs een hele wijk naar zijn fabriek is vernoemd, daar had de jonge Petrus Regout vast niet van durven dromen.

Borden, borden en nog meer borden. Hele stapels worden er in de fabriek van Sphinx in Maastricht geproduceerd. Hier worden ze uit de warme rondoven gehaald. Kijk eens hoe hoog de ingang van die stenen oven is, je kunt er zelfs rechtop in staan. Met een doek pakt de man in het midden de borden uit de ronde, vuurvaste cassette die ze beschermt tegen beschadiging. Rechts tegen de muur zie je de mallen liggen.

VernieuwersWie een blik in de geschiedenis van Nederland werpt, begrijpt meteen waarom we al jaren bovenaan de lijst van meest innovatieve economieën staan. Ook ondernemers droegen daaraan hun steentje bij met creatieve en gewaagde ideeën, die soms onmogelijk leken en dan toch een succes werden. En dankzij wie Nederland er nu heel anders uitziet. In de serie Vernieuwers: Koninklijke Sphinx.

Dit personeel van Sphinx is belast met het in- en uitladen van de ovens. De vrouwen vullen de cassetten met ongebakken voorwerpen en dragen ze naar de oven. De mannen plaatsen ze erin. Het is zwaar lichamelijk werk, sommige cassetten wegen maar liefst dertig kilo. De inzetter, ook wel pieleman genoemd, bouwt van deze cassetten in de oven stapels, de pielen.

Belgische opstand

Petrus Regout komt uit een familie die handelt in kristal- en aardewerk. Als zijn vader overlijdt, haalt zijn moeder hem van school om in de winkel te werken. In 1825 begint hij voor zichzelf en start achter zijn huis een kleine glasslijperij. Tot in 1830 de Belgische opstand uitbreekt, Maastricht belegerd wordt en zijn handel in één klap stil komt te liggen. Maar zodra de stad in 1834 uit zijn isolement raakt koopt hij een stoommachine en bouwt een grotere glasslijperij. Daar is plaats voor maar liefst tachtig slijpstoelen én huisvesting voor de tientallen slijpers die hij in dienst heeft. Hij houdt het niet alleen bij glas, ook huishoudelijk aardewerk, tegels en sanitair behoren tot het assortiment. Het is de eerste grootschalig gemechaniseerde fabriek in Nederland en Regout wordt wel gezien als Nederlands eerste grootindustrieel. Hoewel er wel een mindere kant aan zijn ondernemerschap zit.

Wedgwood

Regout produceert vooral goedkoop aardewerk voor de lokale markt. Omdat er veel groeimogelijkheden zijn, wil hij de concurrentie aangaan met het populaire en verfijnde Engelse aardewerk. Regout neemt hiervoor Engelse vakarbeiders in dienst en laat zelfs Engelse grondstoffen importeren. Zo lukt het hem de kwaliteit van het superieure Wedgwood-aardewerk te evenaren en in grote hoeveelheden te produceren. En dat komt mooi uit, want het gaat goed met de economie en er valt weer wat te besteden door de burgers.

Sphinxkwartier

In 2009 houdt de fabriek op te bestaan, maar als je op een mooie dag door Maastricht kuiert is het bijna onmogelijk de sporen die Petrus Regout en Sphinx hebben achtergelaten over het hoofd te zien. Bijvoorbeeld in het nieuwe stadsdeel Sphinxkwartier met zijn 120 meter lange Sphinxpassage waar in 30.000 tegels de geschiedenis van de beroemde fabriek wordt getoond.

Neem ook eens een kijkje in het nieuwe Sphinxkwartier

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.