De afgelopen maanden hebben studenten, docenten én bestuurders zich opgewonden over wat nu al het buzzwoord van 2015 is: rendementsdenken. Thom de Graaf, voorzitter van de Vereniging Hogescholen, sprak er laatst nog schande van in de Volkskrant. Waarom heeft de overheid niet gewoon wat meer vertrouwen in de hogescholen, en mogen de instellingen zelf niet volledig bepalen hoe de gelden in het hoger onderwijs worden geïnvesteerd?
Eerst maar eens een paar misverstanden uit de wereld helpen. Het beeld is dat universiteiten en hogescholen vandaag de dag alleen financiering zouden krijgen op basis van hun prestaties. Toetsing, tests en meetbare resultaten zouden voorop staan, financiële prikkels leidend. Dit beeld klopt niet. Hoger onderwijsinstellingen worden helaas nog steeds voor het overgrote deel op studentenaantallen afgerekend. Dit leidt ertoe dat de concurrentie tussen instellingen draait om het binnenhalen van zoveel mogelijk studenten, in plaats van focus op kwaliteit, excellentie en differentiatie.
Sinds enkele jaren worden met hogescholen en universiteiten ook prestatieafspraken gemaakt. Onderwijsinstellingen zijn nu voor 7 procent van de bekostiging afhankelijk van prestaties een klein deel dus nog. In de gemaakte prestatieafspraken zijn indicatoren vastgesteld die nota bene door hogescholen en universiteiten zélf worden aangedragen. Van deze indicatoren gaat tweederde over de kwaliteit van het onderwijs, en een derde over doelmatigheid.
Kwaliteit staat dus centraal in de prestatieafspraken. En dat begint zijn vruchten af te werpen. Zo heeft de onafhankelijke Reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek vastgesteld dat de onderwijskwaliteit en het studiesucces bij universiteiten verbeterd is ten opzichte van de periode voor de prestatieafspraken. Voor hogescholen schetst de commissie deels een ander beeld.
Om te zorgen dat Nederlandse universiteiten en hogescholen zich ook in de toekomst kunnen meten met de top, moet het onderwijs zich de komende jaren verder focussen op excelleren en profileren. Prestatieafspraken zijn hiertoe een goed instrument. Het is daarom van groot belang om de aanpak van prestatieafspraken door te zetten en deze uit te bouwen tot 20 procent van de financiering. Daar wordt het hoger onderwijs alleen maar beter van.
