Ambassadeurs werken in een ivoren toren, en hebben nauwelijks contact met ondernemers. Toch? Niet dus. De ambassadeur anno 2015 stroopt de mouwen op en gaat actief op pad om Nederland te verkopen. Drie ambassadeurs vertellen over hun dagelijkse praktijk.
Ontelbare scooters scheuren langs koloniale Franse huizen en voorbij glazen kantoorgebouwen. Beladen met kratten fris of levende kippen. Met zijn vijven op één scooter? Geen probleem in Vietnam. 'Het land beweegt zich per scooter', zegt ambassadeur Nienke Trooster, standplaats Hanoi. 'Elke dag verbaas ik me opnieuw dat het verkeer hier gewoon doorstroomt.'
Trooster gaat ook mee in deze verkeersflow. Vrijwel elke dag is ze op pad. Zo is de ambassadeur net terug uit Ho Chi Minhstad, waar zij het openingslintje doorknipte voor de vestiging van Ekoko. Dit Nederlandse bedrijf maakt samen met een Vietnamese partner natuurlijke verzorgingsproducten.
De week ervoor bezocht ze in havenstad Hai Phong de nieuwe vestiging van het Nederlandse Winel, producent van onder meer scheepsdeuren. Trooster wil met haar aanwezigheid laten zien dat ze achter het Nederlandse bedrijfsleven staat. Bovendien trekt bezoek van een 'hoge' ambassadeur de aandacht van lokale kranten. 'En dat is weer goed voor de promotie van Nederland', vindt ze.
Qatarese koek
In een ander werelddeel is ambassadeur Yvette van Eechoud eveneens druk doende de bv Nederland op de kaart te zetten. Haar post bevindt zich in Doha, Qatar. Dit emiraat is dankzij haar olie- en gasindustrie een van de rijkste landen ter wereld. Als Van Eechoud uit haar raam kijkt, ziet ze behalve palmbomen, zee en spiegelende gebouwen meteen al zo'n veertig hijskranen. 'De staat Qatar is jong, het is een land in ontwikkeling. In twintig jaar wil het een wereldspeler zijn, met westerse levensstandaarden', vertelt de ambassadeur. Daarom maakt de overheid zoveel budget vrij voor de bouw van wegen, vliegvelden, scholen, ziekenhuizen. En daarom is Qatar zo gebrand op het organiseren van internationale evenementen, zoals het WK kortebaanzwemmen vorige maand, het WK handbal in 2015, het WK atletiek in 2019 en natuurlijk het WK voetbal in 2022.
Die miljoenenprojecten, al die aanbestedingen - iedereen wil een stuk van de Qatarese koek. Van Eechoud wil Nederlanders helpen een deel te bemachtigen, want dat is voor bedrijven niet altijd eenvoudig. 'Qatar is een overheidsgedomineerde economie. Economische diplomatie is hier belangrijk. Ze worden hier platgelopen door bedrijven en consultants. Als je als Nederlandse ondernemer steun krijgt van je eigen overheid en ambassadeur, win je veel aan geloofwaardigheid.'
Concurrentie ambassades
Van Eechoud ondervindt veel concurrentie van ándere ambassades. 'Wij werken op de Nederlandse ambassade in totaal met zijn zessen. De Amerikanen, Britten en Fransen met een veelvoud hiervan.' Dus moet van Eechoud flink aan de bak om 'het merk Nederland' te verkopen, zoals ze het zelf zegt. Zichtbaar zijn. Aanwezig. Daarom spreekt ze op de openingsceremonie van de internationale bloemenbeurs in Doha. Vertelt ze op de International School of London over Nederlandse duurzame initiatieven als de Fairphone en Wakawaka. Gaat ze op bezoek bij personen die belangrijk zijn voor het Nederlandse bedrijfsleven: de president van de publieke werken autoriteit, de minister van Gezondheid, het hoofd van het havenbedrijf, grote investeerders als Qatar Investment Authority, en bedrijven als Qatar Petroleum en Qatargas. Ze drinkt een kopje thee met de beslissers, bezoekt hun evenementen. 'Ik kweek een vertrouwensband met ze. In Qatar moet men denken: 'Goede lui, die Nederlanders.' De gunfactor speelt hier een grote rol. Ik zorg ervoor dat beslissers een positief beeld hebben van Nederland en het land kennen als betrouwbaar, innovatief en duurzaam en als het land dat ze vooruit helpt bij hun ontwikkeling.' Ze lacht: 'Een soort verzamelaar van contacten en een jager op contracten.'
Onlangs vroeg een groot technologiebedrijf een zakenpartnerscan aan bij de ambassade. 'Wij gaan dan op zoek naar potentiële partners voor de ondernemer. Omdat cold calls hier niet werken, bezoeken wij eerst de Qatarese partij en maken vervolgens een afspraak met hen en de Nederlandse ondernemer. Het gebeurt regelmatig dat wij het vervoer van de ondernemers ook verzorgen. In Qatar is er nog nauwelijks openbaar vervoer. Taxichauffeurs weten vaak de weg niet goed. Dan fungeren we inderdaad als een luxe taxiservice.'
In Qatar moet men denken: 'Goede lui, die Nederlanders.' De gunfactor speelt hier een grote rol.
Koppelaar
Dichter bij huis, in Warschau, vat ambassadeur Paul Bekkers nog eens samen wat ambassades voor het bedrijfsleven betekenen. 'De ambassade is een onderneming, met de ambassadeur als ceo. Belangrijke klant van ons is het Nederlandse bedrijfsleven. Net als een onderneming verdienen we geld, met als grootste verschil dat het geld niet bij ons terechtkomt, maar bij onze klanten. Wij als intermediair zorgen ervoor dat bedrijven contracten binnenkrijgen.'
De ambassade in Polen is creatief als het om het laatste gaat. Zo organiseert ze bijvoorbeeld een water-roadshow, waar Nederlandse experts van onder meer ARCADIS, Deltares en DHV in een conferentie- of hotelzaal in gesprek gaan met lokale autoriteiten over samenwerkingsmogelijkheden in de regio. Ze deden Szczecin aan (bij de grens met Duitsland) en eerder bezochten ze Krakau en Lublin. 'De bedrijven treden naar buiten op als een partij', vertelt Bekkers. 'Via het programma Partners in International Business doen we iets soortgelijks op het terrein van logistiek.' Dat programma financiert dergelijke initiatieven in de hoop dat groepen bedrijven samen effectiever de buitenlandse markt kunnen betreden.
Ambassade in Polen
De ambassade in Polen heeft verder een seminar over aanbesteding op poten gezet, waar deskundigen van onder meer Rijkswaterstaat en Witteveen en Bos hun aanbestedingservaringen delen met plaatselijke overheden. Polen ontvangt veel geld uit Europese structuurfondsen, waarmee nieuwe wegen worden gebouwd en spoorwegen, maar waarmee ook duurzame energieprojecten worden bekostigd.
Prima mogelijkheden dus ook voor Nederlandse bedrijven. 'Valkuil is alleen dat Polen bij aanbestedingen puur naar de prijs kijken, en Nederland meer naar kwaliteit. Nederlanders komen er dus bijna niet tussen', aldus Bekkers. Het seminar moet daarom de lokale autoriteiten 'kneden' om bij aanbestedingen ook naar andere factoren te kijken.
'Ons team van de Economische Afdeling doet uitstekend werk', benadrukt Bekkers. Hijzelf opent de bijeenkomst. Verder is Bekkers' rol daarin vooral een van achter de schermen. 'Van te voren praat ik bijvoorbeeld met de vice-minister. Ik tast af of partijen open staan voor een seminar met dit thema en we zorgen dat de juiste mensen worden uitgenodigd.'
Aanbesteding is niet het enige gevoelige onderwerp waarmee Bekkers te maken heeft. De ambassadeur in Polen is regelmatig bezig de beeldvorming over Nederland bij te stellen. Een week geleden opende hij de World Press Photo tentoonstelling in de provincie Opolskie, een streek waar veel arbeiders die naar gaan Nederland vandaan komen, vertelt hij. Aansluitend was hij gevraagd bij een diner met Poolse parlementariërs. Dan gaat het gesprek toch veel over het imago van Polen in Nederland. Pijnpunt is soms nog het Polenmeldpunt in Nederland. De ambassade draaide net na de oprichting ervan overuren om de brokstukken te lijmen. De gemiddelde Pool is het meldpunt alweer vergeten, maar veel mensen binnen de overheid nog niet, weet Bekkers. Ook malafide tussenkantoren in Polen, die werknemers ronselen voor werk in Nederland, moeten nodig worden aangepakt, vinden de Nederlandse en de Poolse overheid.
Eer
Met lastige thema's hebben alle ambassadeurs wel een keer te maken. In Vietnam is de regering druk aan het onderhandelen over een vrijhandelsakkoord met de Europese Unie, dat er dit jaar moet komen en beide partijen nieuwe handel moet opleveren. Trooster: 'Eens per maand ga ik in Hanoi naar het ambassadeursoverleg, waar alle ambassadeurs bijeenkomen. Wij brengen belemmeringen in beeld waartegen het buitenlandse bedrijfsleven aanloopt. De overheid is nog sterk aanwezig in Vietnam - niet vreemd in een communistisch land. Staatsbedrijven zijn belangrijk. Dat zorgt soms voor het ontbreken van een level playing field en voor weinig transparante wetgeving. Trooster: 'Wij geven onze bevindingen door aan Den Haag, die ze op zijn beurt weer doorspeelt aan Brussel.' Zo draagt de ambassade indirect een steentje bij aan het akkoord.
In Qatar komen de slechte arbeidsomstandigheden van de bouwers van stadions, bruggen en wegen vaak in de publiciteit. In Qatar wonen zo'n 2,6 miljoen mensen, van wie slechts 278 duizend 'lokaal' zijn. De rest bestaat uit buitenlanders en vooral: arbeidsmigranten. Die leven en werken vaak onder belabberde condities en worden soms slecht betaald. Van Eechoud: 'Bij elk Nederlands bedrijf dat in de bouwsector zit, vragen we aandacht voor het probleem van recrutering en arbeidsomstandigheden. Als bedrijf heb je toch je ketenverantwoordelijkheid, ook voor je onderaannemers. Nederlandse bedrijven laten gelukkig zien dat het ook anders kan.'
Alledrie de ambassadeurs vinden het een eer om op te treden voor de bv Nederland, en om als hoogste vertegenwoordiger van Nederland in het land te opereren. Trooster: 'Het opent allerlei deuren en je komt met alle geledingen van de samenleving in aanraking.'
