Na een ijstijd van zeven jaar in de verhoudingen tussen Zwitserland en de EU zijn de onderhandelingen over verdragen opnieuw gestart. Maar of dat goedkomt...
‘Het loopt moeizaam’, zegt Simon Michel (47), ceo van Ypsomed, en vurig pleitbezorger van de nieuwe verdragen tussen Zwitserland en de Europese Unie. Zijn bedrijf met een waarde van 5 miljard is vooral bekend bij diabetespatiënten. Als fabrikant van insulinepompen en injectiespuiten werd Ypsomed in 2021 als eerste uit de binnenmarkt gezet. Toen liep de wederzijdse erkenning van medische apparatuur met de EU af. Medische producten die in Zwitserland zijn goedgekeurd, moeten opnieuw een licentie aanvragen in de EU, en andersom. Een enorme bureaucratie en extra kostenpost. Voor de bloeiende multinational Ypsomed misschien geen probleem, maar voor kleinere exporterende bedrijven des te meer. Michel: ‘Zonder wederzijdse erkenning is het einde oefening voor veel bedrijven. Of ze trekken helemaal weg uit Zwitserland.’
‘de Zwitserse Volkspartij SVP maakt alleen maar stemming tegen de EU’
Hoe kan het dat de succesvolle ondernemer, die ook parlementslid is, zich als enige druk maakt over dit gevaar? Terwijl de Zwitserse Volkspartij SVP een volksinitiatief heeft opgezet voor een quota op arbeidsmigranten, ook uit de EU, hoor je het bedrijfsleven niet. Simon Michel: ‘Gelukkig is de mkb-koepel SGV nu ook wakker geworden. Dat was hard nodig, want de SVP maakt alleen maar stemming tegen de EU.’ Hij wijst erop hoe gevoelig een te snelle immigratie ligt bij veel Zwitsers, een zorg die gewiekst wordt uitgebuit door de SVP. Overvolle wegen en treinen, onbetaalbare woningen.
Consessies
Wezenlijk voor Zwitserland is een akkoord over stroomvoorziening en -doorgave met de EU. Gaat Zwitserland daar concessies doen? Michel: ‘Het leidt tot een gedeeltelijke liberalisering van de energiemarkt, die er in Zwitserland nog niet is, maar de Verklaring is er tamelijk pragmatisch over en laat veel open. Meer zorgen maak ik me om de SVP- minister van Energie, die geen haast maakt met de implementatie van het nieuwe stroomakkoord.’
Binnenmarkt of niet
Hoe loopt dit af? Komen de nieuwe bilaterale verdragen er? Michel: ‘Tegenstanders willen terug naar een vrijhandelsverdrag van 1972, maar dat regelt alleen maar importheffingen. Een binnenmarkt is gebaseerd op wederzijdse erkenning van producten en een vrij verkeer van personen, goederen en diensten. Dat gaat veel verder. Het verlopen van de oude verdragen is een sluipend proces. Het duurt wel tien jaar voordat het laatste sectorale verdrag verlopen is. Het is als Diabetes Type 2. Het komt langzaam, dan wordt je teen zwart en moet je een voet amputeren. Er is geen plan B. We moeten de bilaterale verdragen vernieuwen. Nu.’
Zwitserland is geen lid van de EU, maar wel deel van de Europese binnenmarkt. Dat is geregeld in een opeenstapeling van sectorale verdragen, die sinds 1999 werden afgesloten. De EU drong erop aan, dat allegaartje nu eens netjes in een raamverdrag onder te brengen, dat Zwitserland juridisch sterker aan de Unie zou verbinden. Dat bleek voor de Zwitsers een brug te ver. In 2021 liepen ze weg van de onderhandelingstafel over een nieuw raamverdrag, na 7 jaar touwtrekken. Er volgde een ijstijd tussen Brussel en Bern, gevolgd door technische besprekingen per deelsector.
Die resulteerden in een ‘Verklaring van Wederzijds Begrip’ waarin veel struikelblokken uit de weg werden geruimd. Ze gaan vooral over arbitrage bij conflicten en het vrije personenverkeer. De Zwitsers willen EU- werknemers die hier werken, niet dezelfde sociale voorzieningen geven als andersom. Een beperkte werkeloosheidsuitkering, that’s it. Maar in maart konden de onderhandelingen voor nieuwe sectorale verdragen dan toch officieel heropend worden. Het is zeker geen gelopen race.
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
