Babymelkpoeder is inmiddels het belangrijkste exportproduct richting China. Langs officiële en clandestiene weg. Wat valt er volgens hoogleraar Peter Ho te doen aan de schaduwhandel in Made in Holland-producten?
1. Gaan we dat houden, de run op onze winkels?
‘Als je realistisch bent, blijft die nog wel een tijdje. Dat heeft alles te maken met de voedselkwaliteit in China. De Chinese consument vertrouwt het eigen melkpoeder niet na het melamineschandaal in 2008, waarbij honderdduizenden baby’s ziek werden en een onbekend aantal stierf door de chemische stof melamine die aan de melk was toegevoegd om te verhullen dat die was aangelengd met water. Om het vertrouwen terug te winnen moet de melkproductie worden geprofessionaliseerd. De melkproductie is nu sterk gefragmenteerd, met kleine boerenbedrijven die melk leveren aan de verwerkende industrie. Die leveranties zijn moeilijk te controleren. Als je de productie wilt opschalen, dan kost dat tijd. Er moet ook ander werk worden gevonden voor al die boeren.’
2. Speelt dit alleen met melkpoeder?
‘Nee, het gaat om meer voedsel- en gezondheidsproducten uit Nederland, van bier tot tandpasta. Nederland heeft een goede reputatie op het gebied van voeding. Chinezen zijn bereid daarvoor te betalen. Vooral de middenklasse zit goed in de slappe was.’
‘Er zijn meerdere voedselschandalen geweest in China. Consumenten vinden daar zelf hun weg in. Ze kopen bijvoorbeeld een lap vlees bij de slager en laten dat door iemand anders verwerken tot gehakt of worst. Daar gaan ze zelf bij staan, om te controleren dat er niets anders in die worst gaat. Met hun kinderen nemen ze geen enkel risico. Dus kiezen ze voor melkpoeder uit Nederland.’
3. Waarom wordt er niet gewoon meer geproduceerd in Nederland?
‘De productiecapaciteit is nu onvoldoende als je naar de Chinese vraag kijkt. Ik denk dat Nederlandse producenten in het begin een afwachtende houding hebben aangenomen: zou de vraag wel blijvend zijn? Daardoor zit je nu met een achterstand. Een bedrijf als Nutricia produceert ook melkpoeder in China zelf, maar dat wordt daar toch minder vertrouwd dan melkpoeder dat rechtstreeks uit Nederland komt. Dus krijg je de grootscheepse smokkel en de grote winstmarges. De prijzen gaan drie keer over de kop.’
4. Wat valt er aan die smokkel te doen?
‘Weinig. Winkels hebben een quotum van een melkpoederpak per klant ingesteld, maar ingehuurde runners lopen gewoon zoveel mogelijk winkels af. Pakken worden bekrast door het personeel om ze minder aantrekkelijk te maken, bijvoorbeeld met de tekst Not for resale, maar Chinezen zien dat soms juist als een certificaat van echtheid. Chinese webwinkels bieden tal van Nederlandse producten aan, en zullen dat blijven doen. In reactie gaat Albert Heijn nu huismerkproducten online verkopen via een Chinese website. Zo proberen ze iets terug te krijgen van de handel die nu clandestien plaatsvindt.’
5. Lopen Nederlandse bedrijven gevaar dat er met hun producten wordt gesold?
‘Vervalsing komt voor. Dat is gebeurd met dure importwijn. Er is een levendige handel ontstaan in lege flessen. Die werden dan weer gevuld met goedkopere wijn, voorzien van een nieuwe kurk en opnieuw verkocht. Met melkpoeder zal dat, denk ik, niet zo snel gebeuren. Die blikken kun je niet zomaar openen en weer sluiten. Bedrijven kunnen ook inzetten op recycling van verpakkingen. Maar dat geldt natuurlijk alleen voor de officiële handel.’
Wie is Peter Ho?
Peter Ho is van Chinese komaf maar geboren in Nederland. Hij Studeerde aan de Universiteiten van Wageningen en Leiden. Als Hoogleraar internationale ontwikkelingseconomie was hij daarna verbonden aan de universiteiten van Groningen en leiden. Ook was hij tussen 1994 en 2002 tolk Chinees voor leden van het kabinet. Tegenwoordig is hij hoogleraar Chinese economie en ontwikkeling aan de TU Delft. Hij verblijft regelmatig in China en adviseert zowel het Nederlandse kabinet als het Chinese Volkscongres
