Voor het eerst in tien jaar dreigt het bedrijfsleven achter te blijven bij de doelstellingen van de Banenafspraak: 100.000 extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Boegbeeld Aart van der Gaag (75): 'Tijd voor nieuw elan.'
Al sinds de start van dit initiatief uit het Sociaal Akkoord van 2013 liep het bedrijfsleven flink voor op de streefcijfers, jarenlang. Hoe kan het dat die voorsprong weg lijkt te zijn?
'Dat heeft verschillende oorzaken. Via de Sociale Werkbedrijven (SW) waren op het hoogtepunt 13 duizend banenafspraak-banen gerealiseerd. Maar die doelgroep vergrijst, waardoor er nu via de Sociale Werkbedrijven minder banen voor de doelgroep zijn dan bij het begin van de banenafspraak. Ook speelt een rol dat dat andere groepen op de arbeidsmarkt, statushouders en met name mensen uit Oekraïne, veel aandacht vroegen van arbeidsbemiddelaars. Verder blijft het moeilijk om kandidaten met geschikte bedrijven te matchen. In een peiling gaf 58 procent van de ondervraagde werkgevers aan dat er banen beschikbaar zijn, maar ze niemand aangeboden krijgen.’
Zijn er dan geen kandidaten meer? De arbeidsmarkt is krapper dan ooit.
'Jawel, er zitten nog 100 duizend mensen in de 'kaartenbak', al gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat niet iedereen uit die groep werk zal vinden. Degenen die kunnen en willen werken zijn al aan de slag: meteen toen we begonnen namen bedrijven al duizenden mensen per jaar meer aan, boven op de doelstelling. Maar gemeenten hebben vaak nog moeite met de bestanden. Ook de pandemie zorgde voor veel stilstand. Mensen die aan het werk waren, zijn gelukkig niet massaal ontslagen, dat was een opsteker. Maar de pandemie veranderde de manier van werken en de schwung raakte er wel een beetje uit.’
Waar merkte u dat aan?
'Ook omdat het nieuwe van de banenafspraak er af raakte, ging de focus verloren. Dat is misschien ook wel te verwachten bij een arbeidsmarktproject met zo'n lange looptijd. In de eerste jaren van het project zat ik vier, vijf keer per jaar bij de belangrijkste stakeholders aan tafel, zoals wethouders van grote steden, bedrijven met een voortrekkersrol en het UWV. Dat verwaterde, misschien nam de aandacht bij deze partijen voor de banenafspraak ook wat af.'
'Je ziet zelfs het ziekteverzuim dalen'
Wat kunt u daaraan doen?
'We willen voor nieuw elan zorgen. Dus hebben we - net als tien jaar geleden - begin juni een tweede Malietorenberaad gehad met alle betrokken partijen, bedoeld om de focus terug te krijgen. Er zijn genoeg concrete verbeterpunten waarmee een wereld te winnen is. Een voorbeeld is dat de kaartenbak met kandidaten nog steeds niet goed doorzoekbaar is voor veel bedrijven. Je merkt ook nog steeds dat sommige ambtenaren de neiging hebben zijn om 'hun' cliënten te beschermen tegen de buitenwereld, zelfs tegen een betaalde baan.'
Dus het is nog geen tijd om te stoppen? Volgend jaar loopt ook de financiering af.
'Zelf zwaai ik af, ik ben inmiddels 75 jaar. Maar deze aanpak moet door. Ten eerste loopt de banenafspraak nog gewoon. In totaal zijn er nu 86 duizend mensen binnen de banenafspraak aan het werk, van wie ruim 76 duizend bij het bedrijfsleven. Dat is al een indrukwekkend aantal en genoeg reden om ook de komende jaren vol door te gaan.'
'Niet om de cijfers te halen, maar voor de mensen die nog langs de kant staan. Zij fleuren vaak op van werken, al is het maar een ochtend in de week. En in de bedrijven waar ze aan de slag gaan, doet het ook veel goeds: collega’s kijken bijvoorbeeld meer naar elkaar om. Je ziet zelfs het ziekteverzuim dalen. Hoe dat komt? Ze zien dat hun collega met een beperking veel moeite doet om op het werk te komen; als je in een rolstoel zit, ben je ’s ochtends niet in 5 minuten gedoucht. Met die wetenschap in het achterhoofd blijf je niet bij het minste of geringste in bed liggen, zo lijkt het.'
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
