Steven van Eijck: 'Het moet niet altijd om jezelf gaan'

Geen auto, fiets of slecht ter been? Er zijn 1,8 miljoen Nederlanders die niet mobiel zijn. Dat is niet alleen onprettig, het is ook slecht, zegt Steven van Eijck, voorzitter van de RAI Vereniging. De autobranche steunt projecten die mensen weer mobiel maken. ‘Je kunt het niet maken om alleen te kijken naar verkoopcijfers. Je moet ook geven om de maatschappij waarin je leeft.’

Stilletjes rijdt een Becak door de polder bij Almere. Twee ouderen zitten voor op het bankje van de transportfiets, zingen kinderliedjes en praten met de fietser achter hen over vroeger. Die fietser, dat is een vrijwilliger van de Fietsersbond in Almere, waar sinds 2018 het project Fietsen Alle Jaren wordt gehouden. ‘Lekker hardop liedjes uit vroeger jaren zingen, die de oudere passagiers herkennen. Ouderen met dementie worden daar blij van. Vaak herkennen ze die melodieën nog wel’, weet Mario Kramer van de Almeerse afdeling van de Fietsersbond.

Wie is Steven van Eijck?Steven van Eijck (1959) werd bij het publiek bekend als staatssecretaris van Financiën in het kabinet-Balkenende I namens de Lijst Pim Fortuyn. Daarvoor was hij onder andere wetenschappelijk hoofddocent fiscale economie, belastingrecht en financiële planning aan de Erasmus universiteit. Na de val van Balkenende I was Van Eijck aanjager of kwartiermaker voor verschillende (maatschappelijke) overheidsprojecten. Sinds december 2014 is Van Eijck voorzitter van de Rijwiel en Automobiel Industrie (RAI) Vereniging. Daarnaast is hij vicevoorzitter van de Maatschappelijke Alliantie, aanjager van NL2025. Van 2011 tot 2015 was Van Eijck voorzitter van de samenwerkende brancheorganisaties filantropie (SBF). Van Eijck is sinds 2015 vicevoorzitter van de raad van commissarissen van Ernst&Young. Hij zit tegenwoordig in besturen van diverse fondsen, waaronder de New Mobility Foundation, en adviseert fondsen en vermogende particulieren binnen de filantropie. Sinds september 2018 is hij kroonlid van de Sociaal-Economische Raad (SER). Bron: Wikipedia 

RAI Vereniging steunt VN-doelen

Het project is één van de initiatieven die worden gesteund door de New Mobility Foundation. De stichting is mede opgericht door RAI-Vereniging en de Noaber Foundation van Paul Baan. Beide steken ze er een kwart miljoen euro in om mobiliteit te bevorderen. Niet door autoverkoop te stimuleren, maar door praktische projecten te steunen die mensen weer mobiel maken. Natuurlijk, er zijn genoeg bedrijven die hun best doen om zo verantwoordelijk mogelijk te werken. En dat mogen ze ook wel wat meer laten zien, vindt RAI-voorzitter Steven van Eijck. Maar dat speelt zich vaak af in de eigen keten. Dat een branche zich buigt over een sociaal probleem, de VN-Sustainable Development Goals, dat is uniek. ‘Ik heb geen voorbeeld van een andere branche kunnen vinden’, zegt Van Eijck.

Fietsersbond, Fietsen alle jarenOuderen weer het gevoel geven van 'de wind door je haren'. Rijden vrijwilligers ouderen met een 'riksja' door hun buurt of regio. Het gaat om een elektrische fiets waar twee mensen voorop kunnen zitten. Fietsen alle jaren is een initiatief van de Fietsersbond en het idee komt uit Denemarken. Daar rijden er inmiddels al zo'n 300 rond en die worden bestuurd door vrijwilligers. Ook in Almere rijden vrijwilligers ouderen rond op de fiets. Bijvoorbeeld langs plaatsen waar zij vroeger gewoond en gewerkt hebben. 

Mobiliteitsarmoede

Mobiliteitsarmoede is geen softe-sector-probleem, benadrukt Van Eijck, van oorsprong econoom. Het heeft grote gevolgen voor mensen. ‘Een jongere zonder fiets komt lastig naar school, sport of een bijbaantje buiten zijn buurtje’, somt hij op. ‘Dat leidt tot lanterfanten op straat. Via een van onze projecten krijgen mensen in Rotterdam die het echt niet kunnen betalen een fiets. Veel mensen zeggen: die verkopen ze meteen door. No way, ze zijn er hartstikke zuinig op. Het is hun toekomst, zo komen ze naar werk buiten hun wijk. Die fiets bewaken ze met hun ziel en zaligheid. Dat project willen we nu landelijk uitrollen. Als rechtgeaarde Rotterdammer ben ik daar hartstikke trots op.’

De Zonnebloem en de ZonnebloemautoNationale Vereniging de Zonnebloem draait al 70 jaar om mensen met een fysieke beperking. Voor hen is mobiliteit niet vanzelfsprekend. Een ritje van A naar B is voor veel mensen met een lichamelijke beperking geen vanzelfsprekendheid, maar wél een fundamentele behoefte. De Zonnebloem heeft dit jaar uitgebreid onderzoek gedaan naar de wensen en behoeften van deze groep. Daaruit blijkt dat 40 procent van de gebruikers van een rolstoel en 37 procent van de scootmobielgebruikers problemen ervaren met vervoer. Dat is een van de redenen geweest dat de Zonnebloem de Zonnebloemauto in het leven heeft geroepen. Met panelonderzoek kan de Zonnebloem actuele onderwerpen toetsen bij haar achterban en trekt met de Mobiliteitsalliantie op, zodat rekening gehouden wordt met de wensen van mensen met een lichamelijke beperking.

Van Eijck heeft een historie in filantropie (zie kader). ‘Als je daar zo lang mee bezig bent, krijg je er een tik van mee’, zegt hij. ‘Gelukkig wel, vind ik.’ Toen hij voorzitter werd van de RAI Vereniging keek hij al snel om zich heen hoe de branche nuttig kon zijn voor de maatschappij. ‘Ik dacht, wij zijn met 700 bedrijven bezig met mobiliteit, zouden we ons niet ook kunnen inzetten voor mensen die níet mobiel zijn. Dat was even wennen. Ik kwam op dat idee door Stephanie Hughes die voor de Verkeersonderneming in Rotterdam berekende dat 10 procent van de mensen in Nederland lijdt aan mobiliteitsarmoede. Dat zijn 1,8 miljoen mensen.’

'het dieselschandaal was een geluk bij een ongeluk'

Wereldwijd netwerk

En nu moet de New Mobility Foundation een wereldwijd netwerk gaan vormen. Nou ja, de inspiratie zijn tot dat netwerk, preciseert Van Eijck. ‘Wij gaan mensen in andere landen niet vertellen hoe hun samenleving functioneert. Maar als de problematiek in Nederland al groot is, is mobiliteitsarmoede in Afrika, Azië en Latijns-Amerika enorm.’ Het dieselschandaal was daarvoor een geluk bij een ongeluk. ‘Ik was al eens met toenmalig minister Melanie Schultz bij een bijeenkomst van de ACEA, de koepel van Europese autofabrikanten. Ik mocht daar mijn verhaal vertellen en ik werd, laten we zeggen, beleefd behandeld. Dood spoor. Toen kwam het dieselschandaal, de reputatie van de branche schoot naar beneden en toen ging de telefoon, of ik mijn verhaal nog eens wilde doen op de volgende bijeenkomst in Berlijn. Toen landde het wel. De Duitse club wilde wel wat doen, de Belgische ook.’

Mobiliteit op Schouwen DuivelandHet Mobiliteitsplatform SD Op Weg helpt projecten rond mobiliteit op Schouwen-Duiveland en zoekt daarbij naar verbindingen, gemeenschappelijke oplossingen en nieuwe kansen, om al werkend te komen tot een ‘eilandelijk mobiliteitsnetwerk’. Dat gaat over sociale mobiliteit, toeristische mobiliteit én zakelijke mobiliteit. SD op Weg draait onder meer om scholierenvervoer, om mobiliteit met (particuliere) deeltaxi’s voor mensen die hun transport zelf niet kunnen organiseren en om verduurzaming.

Borrel en diner

Berlijn was een opmaat voor de jaarlijkse vergadering van de OICA, de wereldorganisatie van de auto-industrie, die eind november in India werd gehouden. Nederland is een vreemde eend in de bijt. ‘Wij produceren helemaal niet zoveel auto’s’, zegt Van Eijck, ‘maar we krijgen op een of andere manier altijd wel een rolletje. Nu kwam dat door China, dat ons land wil gebruiken als poort naar de EU.’ Van Eijck deed in Mumbai weer zijn ding. ‘De ontvangst was nogal lauw’, zegt Van Eijck. ‘Het was aan het einde van de dag, iedereen had het wel gehad want die congressen zijn nogal eenrichtingsverkeer van het podium de zaal in. Tot de borrel en het diner. Toen kwamen ze op me af. Blijkbaar landde het toen. Inmiddels zijn ook Zuid-Afrika en Zwitserland aan boord. Nu gaan we uitzoeken hoe we via NMF International ervaringen kunnen delen om van elkaar te kunnen leren.’

Fietsenbank RotterdamIn de werkplaats achter het Gemaal op Zuid is sinds begin 2019 de eerste Rotterdamse Fietsenbank gevestigd. Bewoners van Feijenoord met een laag inkomen kunnen hier terecht voor een fiets. Met een fiets neemt het 'mobiliteitsgeluk' toe en komen nieuwe dingen binnen bereik, stelt de Fietsenbank. Een school die ver weg is, of een baan buiten de wijk. De fietsen worden opgeknapt en onderhouden door werk- en activeringscentrum Pluspunt. Het project is zo’n succes dat aanvragen tijdelijk niet meer in behandeling genomen kunnen worden, zodat de Fietsenbank eerst de bestaande lijst kan wegwerken. 

Sluiproutes richting nul

‘Als je als branche om je heen kijkt, zie je vanzelf waar je een verschil kunt maken’, zegt Van Eijck. ‘Dat begint bij bewustwording dat je niet alleen kunt vragen van de maatschappij, maar dat je ook iets moet geven. Ik ben bijvoorbeeld ook een voorstander van eerlijk belasting betalen. Bedrijven horen niet steeds op zoek gaan naar sluiproutes richting nul. Het moet niet altijd om jezelf gaan, maar ook om de ander. Dan kijken ze in de besturen vaak zuinig, brancheverenigingen hebben de gedachte dat ze er vooral zijn voor de verkoopcijfers, maar ik vind: geniet nu gewoon eens van wat je zo bereikt.'

VR-bril om toch te spelenDe nieuwste loot aan de stam is de startup PlaygroundVR die chronisch zieke bedlegerige kinderen weer een beetje laat spelen. Met een virtual reality-bril kunnen ze even ‘naar buiten’ om op een speelplaats samen te spelen met andere kinderen. Dat kunnen kinderen in hetzelfde ziekenhuis zijn, maar ook elders in Nederland of de wereld. Zien hoe dat werkt? Bekijk dan dit filmpje.